Warsztat jest częścią zajęć "Zrównoważony rozwój, z czym się to je."
Odbiorcy: szkoła ponadpodstawowa, także: rodziny, dorośli, uczniowie starszych klas szkół podstawowych
Opis scenariusza: Scenariusz dotyczy naszych wyborów jako konsumentów. Codziennie dokonujemy ich mnóstwo: dojeżdżamy do szkoły lub pracy samochodem albo rowerem, pijemy wodę z kranu albo z butelki, budujemy domy z drewna lub z betonu. Pretekstem do dyskusji, przede wszystkim w grupach, na temat takich wyborów jest krótki film i zdjęcia różnych przedmiotów używanych w życiu codziennym.
Rezerwuj zajęcia w naszym systemie rezerwacji (widoczne tylko dostęne terminy!)
Czas trwania: 1 godzina.
Pytania kluczowe: Czy mam wpływ na katastrofę klimatyczną? W jakim zakresie? Co mogę zrobić, żeby jej zapobiec?
Cele zajęć: Uczestnik zajęć potrafi rozróżnić surowce i źródła energii odnawialne i nieodnawialne oraz zna wpływ ich stosowania na zmiany klimatu.
Metody: Dyskusja, prelekcja multimedialna.
Formy pracy: Praca w grupie.
Środki dydaktyczne: Pakiet zdjęć, film.
Przebieg zajęć:
I. Wprowadzenie
Prowadzący wita się z uczestnikami omawia czas trwania i ich przebieg.
II. Praca właściwa
Film (około 15 minut)
Prowadzący proponuje obejrzenie filmu „Dlaczego powinniśmy budować drewniane drapacze chmur” (Michael Green). Film wprowadza uczestników w tematykę akumulacji CO2 w drewnie w opozycji do betonu, którego produkcja jest jednym z istotnych emitentów CO2.
Prowadzący pyta uczestników o wrażenia z filmu. Krótko omawia odnawialność drewna jako surowca i zwraca uwagę na to, że ten aspekt, czyli odnawialność surowca, będzie istotny w dalszej części zajęć.
Praca w grupach (około 6 minut)
Uczestnicy dobierają się w pary na podstawie swoich kart i wybierają kartę (zdjęcie), która, biorąc pod uwagę przyszłość naszej cywilizacji, będzie lepszym wyborem i przygotowują się do omówienia swoich wyborów na forum całej grupy.
Pary uczestników kolejno przedstawiają i omawiają swoje wybory. Prowadzący moderuje dyskusję, zwraca uwagę na aspekty omówione niżej. Uczestnicy zajęć zwykle mają już wyrobiony pogląd, co jest lepszym a co gorszym wyborem. Zwykle nie potrafią ich uzasadnić, tzn. wydaje im się, że potrafią: „jest lepsza, bo nie jest plastikowa”. W znacznej części to prowadzący musi naprowadzać uczestników zajęć i zwracać ich uwagę np. na:
- taboret metalowy: do wytopu rud metali (surowiec nieodnawialny!) potrzeba ciepła, które w niektórych przypadkach może być uzyskiwane z węgla drzewnego pochodzącego z nielegalnego wyrębu np. w Amazonii;
- banany, drewno egzotyczne, narciarstwo zjazdowe, autobus, woda w butelce: problem dodatkowego transportu, który spala nieodnawialne surowce energetyczne i emituje C02;
- bluza z polaru, łódź z tworzywa, torba „foliowa”, plastikowa butelka: przedmioty wytwarzane w większości z ropy naftowej (surowiec nieodnawialny, warto zauważyć, że uzależnienie od ropy naftowej grozi trudnymi do przecenienia skutkami gospodarczymi określanymi jako Peak Oil
- dom, stołek, podłoga z drewna: problem „jak brać od przyrody drewno, bez niszczenia jej”. Przynajmniej częściową odpowiedzią jest certyfikacja, polegająca na tym, że zewnętrzni eksperci sprawdzają poprawność prowadzenia gospodarki leśnej. Problemy i konflikty z certyfikacją, jakie mają niektóre RDLP i o których może wiedzieć część uczestników zajęć są dowodem na to, że proces certyfikacji jest niezależny od podmiotu poddającego się certyfikacji, a który jednocześnie za certyfikację płaci.
- w przypadku bardziej zaawansowanych uczestników zajęć warto zwrócić uwagę na nieoczywistość pewnych wyborów, np. intensywna produkcja bawełny spowodowała w rejonie Morza Kaspijskiego i Jeziora Aralskiego ogromną degradację środowiskową, podobnie intensywna hodowla owiec może prowadzić do lokalnych zniszczeń przyrodniczych.
III. Podsumowanie
Warto poprowadzić krótką dyskusję o naszym realnym wpływie na globalne ocieplenie (przyczyny antropogeniczne są poza dyskusją naukową) i/lub o zrównoważonym leśnictwie.
Źródło
Bjørn Helge, Edukacja dla zrównoważonego rozwoju, Instytut Rozwoju Leśnictwa 01.11.2015. Maszynopis dostępny: https://nadlesnictwo.gdansk.lasy.gov.pl/edukacjagdansk#.YPrcv45zRPY
Związek z podstawą programową
Problematyka zrównoważonego wykorzystania surowców to geneza zrównoważonego rozwoju. Współcześnie, jednym z jego celów, określanych przez ONZ, jest podjęcie pilnych działań w celu przeciwdziałania zmianom klimatu i ich skutkom. Problematykę zrównoważonego rozwoju na przykładzie leśnictwa znajdziemy w podstawie programowej dla liceów i techników w przedmiocie Geografia X. 4: [uczeń] uzasadnia konieczność racjonalnego gospodarowania zasobami leśnymi zgodnie z zasadami zrównoważonej gospodarki leśnej i ochrony przyrody.
Biologia BIOL-2.0-VIII.3 analizuje wpływ człowieka na różnorodność biologiczną;
Biologia BIOL-2.0-VII.9 przedstawia odnawialne i nieodnawialne zasoby przyrody oraz propozycje racjonalnego gospodarowania tymi zasobami zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju.
Tematyki związanej wprost z antropogeniczną zmianą klimatu w podstawie programowej nie znajdziemy, ale przyczynkiem dyskusji na ten temat może być Geografia III: [uczeń] przedstawia czynniki klimatotwórcze decydujące o zróżnicowaniu klimatu na Ziemi.