Uczestnicy zajęć w sposób schematyczny rysują liście (lub igły) wybranych drzew. Rysunek na tyle odpowiada rzeczywistości, że są oni w stanie na jego podstawie rozróżnić wybrane gatunki. Manualna praca nad odtworzeniem charakterystycznych szczegółów różnicujących liście daje szansę na zapamiętanie cech charakterystycznych dla danego gatunku. Następnie uczestnicy wraz z prowadzącym idą na spacer do ogrodu. Pod kierunkiem prowadzącego i w oparciu o swoje rysunki, uczestnicy próbują rozpoznać zaproponowane przez prowadzącego gatunki drzew.
Czas trwania: 1 godzina.
Pytania kluczowe: Jak rozpoznawać drzewa samodzielnie? Czy mogę nauczyć się je rozpoznawać?
Zarezerwuj zajęcia w naszym systemie rezerwacji (widoczne tylko dostęne terminy!)
Cele zajęć: Uczestnik zajęć potrafi narysować kilka liści (wariantowo: igieł i szyszek) wybranych gatunków drzew. Potrafi wskazać i nazwać kształt, w jaki wpisuje się liść, potrafi wskazać cechy różnicujące poszczególne gatunki. Potrafi nazwać zastosowania praktyczne niektórych gatunków drzew. W praktyce, zajęcia nie mają na celu nauczyć uczestników rozpoznawania liści, lecz raczej zwrócić uwagę na rozmaitość ich kształtów. Zainspirować do tworzenia własnych rysunków, zielników itp.
Metody i techniki: Większa część zajęć to indywidualne zajęcia praktyczne (samodzielne rysowanie), przeplatane pogadanką prowadzoną przez edukatora. W drugiej części uczestnicy rozpoznają realne liście rosnące na drzewach (lub zebrane pod nimi, lub ew. zasuszone eksponaty)
Formy pracy: Praca indywidualna, interakcja prowadzący–uczeń.
Środki dydaktyczne: kartka papieru, ołówek, własny rysunek tworzony na podstawie rysunku prowadzącego. Liście drzew.
Niezbędne materiały: Uczniowie: kartka papieru A4 (lub inne o zbliżonej powierzchni), ołówek, gumka, prowadzący: tablica, kreda (lub zamienniki), liście rysowanych drzew optymalnie w naturze.
Przebieg zajęć
I. Wprowadzenie
Prowadzący próbuje złagodzić ewentualne obawy części uczestników zajęć („nie umiem rysować”). Prowadzący powinien rysować w sposób na tyle schematyczny i prosty, żeby pozytywnie zmotywować uczestników do zajęć.
Prowadzący sprawdza, czy uczestnicy mają niezbędne do zajęć materiały, omawia czas trwania i ich przebieg.
II. Praca właściwa
Prowadzący pokazuje w jakiś sposób należy złożyć kartkę A4 (składamy dwukrotnie, do uzyskania ¼ formatu A4) i zaczynamy rysować. Zalecana kolejność rysowania liści (z uwzględnieniem poszczególnych gatunków): prostych liści wpisanych w owal, np. buka, grabu, wiązu, ewentualnie dębu (jest stosunkowo trudny) oraz liści wpisanych w koło, np. osiki, olszy i lipy. Jako dodatkowy liść dla chętnych: klon pospolity, lub gałązka sosny i szyszka.
Uczestnicy zajęć rysują każdy gatunek na osobnej ćwiartce kartki. Zwłaszcza zimą można pokusić się o rysowanie pędów i szyszek drzew iglastych: sosny, świerka, modrzewia i jodły. Warto podkreślić. że rysunki te są znacznie trudniejsze od rysowania liści (trudniej wskazać wyraźne różnice).
Prowadzący używa dwóch kolorów, co wyjaśnia uczestnikom: koloru linii pomocniczej oraz koloru linii właściwej. Uczestnicy używają odpowiednio cieńszej i grubszej linii rysowanej ołówkiem, zwłaszcza przy rysowaniu liścia wiązu warto przynajmniej część linii pomocniczej wytrzeć (prowadzący i uczestnicy). W przypadku pozostałych liści można ten etap pominąć.
Prowadzący zaczyna rysować. Najpierw linią pomocniczą kształt, w który wpisuje się liść (odpowiednio owal lub koło), potem zasadniczy rysunek liścia. Podczas rysowania zachęca uczestników do pokazywania mu swoich rysunków, chwali je lub wskazuje na istotne niedociągnięcia. Pilnuje nieustannie, by uczestnicy nadążali z wykonaniem poszczególnych faz rysowania pojedynczego liścia.
Po narysowaniu przez uczestników liścia każdego gatunku i sprawdzeniu jakości rysunków, prowadzący krótko opowiada o zastosowaniach praktycznych danego gatunku. Pyta o doświadczenia uczestników w tym zakresie. Przykładowe minimalne zastosowania lub inne skojarzenia z danym gatunkiem: buczyna jest jadalna, grab jest świetny jako drewno opałowe, wiązy niemal wymarły jak dinozaury, osikę zwykle mamy w domu jako zapałki, olszę używa się do wędzenia, drewno lipy jest kiepskie („a to lipa”) do większości zastosowań poza surowym drewnem używanym do rzeźbienia.
III. Wspólny spacer po ogrodzie.
Prowadzący z uczestnikami znajduje drzewa których liście wspólnie rysowali. Uczestnicy na podstawie swoich rysunków rozpoznają liście rysowanych wcześniej liści. Warto dopilnować, by uczestnicy ograniczyli zgadywanie (zwykle tak próbują) lecz rzeczywiście użyli swoich rysunków, spróbowali określić, czy liść wpisuje się w okrąg, czy w owal i jakie ma cechy charakterystyczne.
Źródło: Grażyna Głuch, „Rysujemy, malujemy, drzewa poznajemy”, Oficyna Wydawnicza „Forest”
Związek z podstawą programową
I etap edukacyjny: klasy I–III. Edukacja wczesnoszkolna. Treści nauczania – wymagania szczegółowe: rozdział IV. Edukacja przyrodnicza, pkt. 1: „(…) [uczeń] rozpoznaje w swoim otoczeniu popularne gatunki roślin (…)”.
Na naszej stronie znajdziesz też kolorowanki botaniczne (rys. Dagny Nowak-Staszewska).